تحلیلی فلسفی از معیار موجبیت فیزیکی

مسأله اصلی این مقاله این است که آیا علم فیزیک عهده‌دار تحقیق در خصوص موجبیتی بودن (یا نبودن) جهان است یا متافیزیک؟ در این مقاله ضمن دفاع از ادعای تقدم اصول عام متافیزیکی بر نظریه‌های فیزیک، ابتنای معیار موجبیت فیزیکی بر اساس متافیزیک صدرایی نشان داده می‌شود. در این راستا ابتدا دو ایده رونوشت کلی جهان و نیز تحول منحصر به فرد سیستم، به عنوان معیار موجبیت در سیستم‌های فیزیکی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و پس از نشان دادن کاستی ایده نخست در مواجهه با موجبیت پیچیده، از ایده دوم دفاع می‌شود. استدلال به نفع معیار مزبور، مبتنی بر آموزه‌های فلسفه صدرایی در بحث ضرورت علّی و اصل سنخیت، صورت‌بندی می‌شود. در انتها نیز با تحلیل موجبیت در نظریه مکانیک کوانتم و نظریه نسبیت خاص، بر اساس معیار تحول منحصر به فرد و ضرورت علّی، نشان داده می‌شود که بر خلاف تصور رایج از نظریه کوانتم، چنین نیست که این نظریه، ناقض معیار موجبیت باشد. همچنین از طرف دیگر، و با تفکیک بین موجبیت و پیش‌بینی‌پذیری، چنین نیست که نظریۀ اکیداً موجبیتی نسبیت خاص، مستلزم پیش‌بینی‌پذیری باشد.